Jak walczyć z lękiem? Jak pozbyć się tego uczucia ciągłej udręki? Kiedy konieczne jest skorzystanie z pomocy psychologicznej, psychoterapii? Te i inne pytania często nurtują osobę cierpiącą na lęk, chroniczny niepokój, zwłaszcza że trudno jest wytyczyć granicę między normalną nerwowością, a zaburzeniem lękowym. Na naszej stronie znajdziesz psychoterapeutów którzy będą w stanie Ci pomóc przezwyciężyć lęk  i strach.

Lęk, niepokój, strach – co to w ogóle jest?

Lęk (niepokój i strach) jest wrodzoną reakcją, która w wielu przypadkach spełnia funkcję adaptacyjną. Jest to mechanizm obronny, którego celem jest pomoc organizmowi w jak najskuteczniejszej i najszybszej reakcji w obliczu sytuacji uznanych za niebezpieczne. Strach pojawia się w obliczu możliwego do zidentyfikowania zagrożenia zewnętrznego (np. gdy ktoś nas napa, okrada, bije) i jest jedną z sześciu podstawowych emocji. Strach jest uważany za fundamentalny i potrzebny dla przetrwania, ponieważ przygotowuje nas do reakcji walki-ucieczki w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia życie. Z kolei lęk to nieprzyjemny stan emocjonalny, któremu towarzyszy nerwowość i poczucie niepokoju. Strach pojawia się zazwyczaj w samym momencie, gdy pojawia się niebezpieczeństwo (np. gdy napotkamy w lesie niedźwiedzia). Lęk natomiast może pojawić się w momencie wyobrażenia zagrożenia (lęk antycypacyjny), po zniknięciu zagrożenia lub bez wyraźnej przyczyny. Zarówno lękowi, jak i strachowi często towarzyszą zmiany fizyczne i behawioralne.

O zdrowym poczuciu lęku mówimy wówczas, gdy jest on proporcjonalny i przejawia się w określonych granicach. Gdy jednak lęk przekracza pewne granice, staje się problemem zdrowotnym, obniża dobre samopoczucie i znacząco przeszkadza w aktywności szkolnej, społecznej lub zawodowej, a nawet ogranicza swobodę poruszania się (zachowanie unikowe). W takich przypadkach mamy do czynienia z zaburzeniem lękowym.

Postrzeganie lęku i strachu w zależności od nurtu psychoterapii

Strach jest nieprzyjemną emocją, która jest spowodowana postrzeganiem niebezpieczeństwa, rzeczywistego lub domniemanego, obecnego, przyszłego lub nawet przeszłego. Jest to emocja pierwotna, która wywodzi się z naturalnej niechęci do ryzyka lub zagrożenia, która przejawia się u większości stworzeń. Maksymalnym wyrazem strachu jest przerażenie. Poza tym strach jest zwykle powiązany z lękiem. Obecnie istnieją dwie różne koncepcje dotyczące strachu, które odpowiadają dwóm wielkim teoriom psychologicznym, które posiadamy: behawioryzmowi i psychologii głębi. Zgodnie z myśleniem behawiorystycznym strach jest czymś, czego można się nauczyć. W modelu psychologii głębi istniejący lęk odpowiada podstawowemu nieświadomemu i nierozwiązanemu konfliktowi, do którego się odnosi.

Lęk i strach z różnych punktów widzenia

Z psychologicznego punktu widzenia strach jest stanem afektywnym, emocjonalnym, niezbędnym do prawidłowego przystosowania organizmu do środowiska , który powoduje udrękę i niepokój, ponieważ jednostka może odczuwać strach bez pozornie wyraźnej przyczyny.

Z neurologicznego punktu widzenia strach jest powszechną formą organizacji pierwotnego mózgu istot żywych i zasadniczo polega na aktywacji ciała migdałowatego zlokalizowanego w płacie skroniowym.

Z biologicznego zaś punktu widzenia strach jest schematem adaptacyjnym, który stanowi mechanizm przetrwania i obrony, stworzony po to, aby umożliwić jednostce szybką i skuteczną reakcję na niekorzystne sytuacje. W tym sensie jest to normalne i korzystne dla jednostki i dla jej gatunku.

Jak strach i lęk wpływa na naszą fizjologię?

Strach wywołuje natychmiastowe zmiany fizjologiczne: zwiększa się metabolizm komórkowy i wzrasta ciśnienie krwi, stężenie glukozy we krwi i aktywność mózgu, a także krzepliwość krwi. Również układ odpornościowy wyłącza się (jak również wszystkie nieistotne funkcje), krew dopływa do głównych mięśni (zwłaszcza kończyn dolnych w ramach przygotowania do ruchu), a serce pompuje krew na wysokich obrotach, aby dostarczyć hormony do komórek (zwłaszcza adrenalinę). Pojawiają się też ważne modyfikacje twarzy: oczy powiększają się, by poprawić widzenie, źrenice rozszerzają się, by ułatwić przyjmowanie światła, czoło się marszczy, a usta rozciągają się poziomo.

Jedno z badań dotyczących tego, co wyzwala strach u człowieka, przeprowadzone przez zespół niemieckich naukowców ze Szpitala Uniwersyteckiego Charité w Berlinie, wykazało związek między dopaminą a odczuwaniem strachu. Badanie to wykazało, że dopamina, substancja neuroprzekaźnikowa, pobudza lub zwalnia aktywność komórek nerwowych w mózgu. W badaniu tym stwierdzono, że obecność zbyt małej ilości dopaminy w niektórych obszarach mózgu prowadzi do zakłócenia lub przekształcenia komunikacji między komórkami nerwowymi. Osoby z wysokim stężeniem dopaminy w jądrze migdałowatym mózgu, obszarze w mózgu zaangażowanym w przetwarzanie emocji, reagowały większym strachem i stresem niż osoby z niższym stężeniem dopaminy.

Ponadto stwierdzono, że istnieje jeszcze jeden czynnik, który wpływa na odczuwanie strachu: komunikacja między mózgowym ciałem migdałowatym a zakrętem obręczy innym obszarem mózgu. Obie są połączone ze sobą poprzez włókna nerwowe. Regiony te komunikują się, gdy osoba postrzega coś negatywnego. Im więcej jest komunikacji między dwoma regionami, tym mniejszy strach odczuwają osoby dotknięte tym problemem; z kolei osoby z niewielką komunikacją między tymi regionami odczuwają większy strach. Zbadaniu tym wykazano, że poprzez psychoterapię można wspierać komunikację między mózgowym ciałem migdałowatym a przednim zakrętem obręczy, dzięki czemu osoby dotknięte chorobą mogą nauczyć się działać z mniejszym lękiem i być bardziej pewne siebie.

Objawy zaburzeń lękowych

• Psychologiczne: poczucie zagrożenia lub niebezpieczeństwa, chęć ucieczki, poczucie obcości lub depersonalizacji, strach przed utratą kontroli, problemy z odprężeniem,  niepewność, uczucie rozdrażnienia, zdenerwowanie,  strach przed śmiercią, szaleństwem lub samobójstwem.
• Zachowanie: czujność, zahamowanie, niepokój ruchowy, impulsywność, unikanie, poszukiwanie bezpieczeństwa.
• Fizyczne: drżenie, zmęczenie, pocenie się, duszności, konieczność częstego korzystania z łazienki,  bóle mięśni, bóle brzucha,  uczucie niedrożności w gardle, zawroty głowy, niestabilność ciała, drżenie, chwiejność. W wyjątkowych przypadkach mogą także pojawić się zmiany w zachowaniu żywieniowym, śnie i/lub reakcjach seksualnych.
• Intelektualne: trudności z uwagą, koncentracją i pamięcią. Trudności w podejmowaniu decyzji, nadmierne zamartwianie się, zbyt duża koncentracja na troskach dnia codziennego.
• Społeczne: nadmierny strach przed możliwymi konfliktami, w niektórych przypadkach trudności w rozpoczęciu lub kontynuowaniu rozmowy, a w innych nadmierna gadatliwość.

Tematy ciągłego zamartwiania się mogą być bardzo różne Dzieci i młodzież z uogólnionymi zaburzeniami lękowymi często nadmiernie martwią się o: wyniki, na przykład w szkole lub sporcie; katastrofy, takie jak trzęsienia ziemi lub wojny; zdrowie innych osób, na przykład członków rodziny. Dorośli zaś z tym zaburzeniem często stają się bardzo pobudzeni codziennymi sytuacjami, takimi jak: bezpieczeństwo pracy lub wydajność pracy; zdrowie; finanse; zdrowie i dobre samopoczucie twoich dzieci i innych członków rodziny; bycie spóźnionym, wypełnianie obowiązków domowych.

Rodzaje lęków

Lęk jest klasyfikowany na różne zaburzenia lękowe, w zależności od  jego głównych cech. Wśród różnych zaburzeń lękowych wyróżniamy następujące:

• Fobia społeczna to utrzymujący się lęk przed ekspozycją społeczną z obawy przed analizą ze strony innych. Intensywne zakłopotanie z powodu negatywnej oceny przez innych lub poczucie upokorzenia.
• Fobie specyficzne – są to lęki dotyczące konkretnych spraw, najczęściej związanych z krwią, zwierzętami, owadami, małymi przestrzeniami, środkami transportu itp.
• Zaburzenia lękowe uogólnione to nadmierny niepokój i zamartwianie się w wielu sytuacjach. Jest to lęk niezbyt intensywny, ale ciągły i wobec każdego minimalnie stresującego czynnika.
• Agorafobia – Strach i lęk przed dużą ilością ludzi, wśród których przebywanie może być trudne lub krępujące. W skrajnych przypadkach agorafobia może spowodować, że osoba nie będzie opuszczać domu przez długi okres czasu.
• Panika – Charakteryzuje się napadami paniki, skrajnego lęku. Są to niespodziewane, nawracające i krótkotrwałe ataki. Pomiędzy tymi atakami pacjent zwykle prezentuje wysoki poziom zamartwiania się i intensywny lęk przed powtórzeniem się ataku paniki.

Lęk przed separacją, lęk separacyjny to nadmierny i nawracający dyskomfort spowodowany oddzieleniem od osób (na przykład rodziców) lub od domu. Bardzo często występuje u dzieci.

Jak leczy się zespół lęku uogólnionego?

Jeśli uważasz, że masz objawy tego zaburzenia, porozmawiaj z lekarzem lub innym pracownikiem służby zdrowia. Pierwszym krokiem do skutecznego leczenia jest postawienie diagnozy, zwykle od specjalisty zdrowia psychicznego, czy też psychoterapeuty.

Uogólnione zaburzenie lękowe jest zwykle leczone psychoterapią, lekami lub kombinacją obu. Zapytaj swojego lekarza, jakie leczenie jest dla Ciebie najlepsze.

Medyczne przyczyny lęku

Przed przystąpieniem do psychoterapii warto także sprawdzić, czy przyczyny naszego niepokoju nie mają źródła źródeł medycznych.

Uczucie niepokoju, uczucie lęku może być spowodowane przez różne schorzenia takie jak:

• schorzenia endokrynologiczne na przykład nadczynność tarczycy, wysoki poziom kortyzolu
• zaburzenia serca arytmia, niewydolność
• astma i inne choroby płuc

Poza źle źródłami wewnętrznymi uczucie niepokoju może być na przykład, wywołane niektórymi substancjami czy też odstawieniem niektórych substancji są to przykładowo:

• kofeina
• substancje uzależniające takie jak narkotyki
• papierosy

Jeżeli czynniki medyczne nie uzasadniają niepokoju, trzeba sobie z tym lękiem poradzić w inny sposób. Takim sposobem obecnie dostępnym na rynku jest psychoterapia.

Jak zdiagnozować zaburzenia lękowe?

Aby zdiagnozować, czy ma się zaburzenia lękowe, warto odpowiedzieć sobie na kilka pytań:

• Od jak dawna masz lęki?
• Kiedy pojawia się niepokój?
• Jak długo trwa niepokój?
• Jak intensywny jest niepokój?
• Czy występują problemy ze snem?
• Jaki ma się nastrój?
• Czy coś się ostatnio wydarzyło, co może być przyczyną niepokoju?

Psychoterapia, jako sposób leczenia zaburzeń lękowych

W leczeniu zaburzeń lękowych stosuje się wiele film nurtów psychoterapii. Każdy z tych nurtów ma swój sposób, aby poradzić sobie z tymi zaburzeniami.

Przykładowo, terapia poznawczo-behawioralna, rodzaj psychoterapii popartej badaniami, jest często stosowana w leczeniu uogólnionych zaburzeń lękowych. Ta terapia uczy różnych sposobów myślenia, zachowania i reagowania na różne sytuacje, aby pomóc pacjentowi czuć się bardziej spokojnym.

Inną opcją leczenia uogólnionych zaburzeń lękowych jest terapia uwzględniająca wgląd w nieświadomość (psychoterapia psychodynamiczna, psychoterapia psychoanalityczna),.  Ta terapia ma inne podejście do negatywnych myśli niż terapia poznawczo-behawioralna i wykorzystuje głęboką relację między pacjentem a terapeutą, do odkrycia prawdziwych głębokich przyczyn danego lęku. Psychoterapia wglądowa potrafi być skuteczna leczeniu lęku.

Dzięki psychoterapii:

• Zrozumiesz bodźce, które aktywują reakcję niepokoju, nauczysz się inaczej jedna nie reagować.
• Nauczysz się kontrolować swój niepokój, tak by więcej nad tobą nie panował.
• Zwiększysz spokój ducha, aby lepiej stawić czoła codzienności.
• Zmień emocjonalne wspomnienia związane ze strachem i/lub lękiem.
• Zmodyfikujesz dysfunkcyjne myśli lub przekonania, które zwiększają poziom lęku.
• Zwiększysz pewność siebie, poczucie własnej wartości i autonomi.

Konsekwencje nieleczonych zaburzeń lękowych

Gdy poziom lęku jest umiarkowany, osoba może dobrze funkcjonować społecznie i w życiu, ale  gdy zaburzenie lękowe pozostają niezdiagnozowane i nieleczone, z czasem problem często się bardzo pogłębia, powodując, że osoba podejmuje szereg skrajnych decyzji mających na celu zapewnienie jej „bezpieczeństwa”. Ludzie pogrążeni w tych zaburzeniach, często unikają wychodzenia z domu, odrzucają kontakty towarzyskie, bardziej się izolują. To wszystko głęboko wpływa to na ich życie rodzinne, społeczne i zawodowe. W najpoważniejszych przypadkach pojawiają się nawet trudności w wykonaniu najprostszych czynności, jak np. wyjście na zakupy. Co więcej, objawy lęku mają to do siebie, że mogą się nasilać i prowadzić do różnych innych ciężkich zaburzeń. Większość z nich skupia się wokół nadmiernego strachu, niepokoju lub niepokoju, przykładowo: uogólniony niepokój, napady lęku lub ataki paniki), zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD), agorafobia, stres, depresja,  hipochondria, Czy też inne różne blokady psychiczne.

Zespół stresu pourazowego to ciężki stan psychiczny, który pojawia się w wyniku pojedynczego lub powtarzającego się zdarzenia, które ma bardzo silny negatywny wpływ na psychikę jednostki ((wojna, klęski żywiołowe, wypadki, przestępstwa, nadużycia itp.). Traumatyczny charakter zdarzenia jest ściśle związany z poczuciem własnej bezradności z powodu niemożności skutecznego działania w sytuacji niebezpiecznej.

W PTSD, przez ponad miesiąc po urazie psychicznym, utrzymuje się grupa charakterystycznych objawów, takich jak ponowne przeżywanie psychopatologiczne (retrospekcje), unikanie tego, co może aktywować wspomnienia traumy, koszmary senne i wysoki poziom lęku. Czasami pojawiają się reakcje dysocjacyjne i amnezja (brak pamięci o traumatycznym wydarzeniu). Objawy PTSD mogą pojawić się natychmiast po traumie lub wiele lat po traumatycznym wydarzeniu. PTSD może prowadzić do problemów takich jak depresja,zaburzenia lękowe uogólnione, ataki paniki, uzależnienia, zachowania samobójcze, agresywność.

PTSD może rozwinąć się w każdym wieku, ryzyko powstania PTSD zależy od ciężkości urazu, kontekstu sytuacji, psychologicznych i biologicznych (w tym genetycznych) predyspozycji jednostki.

PTSD prowadzi do upośledzenia funkcjonowania mózgu, układu nerwowego [⇨] i hormonalnego [⇨] i czasami może mieć negatywny wpływ na zdrowie fizyczne człowieka [⇨] .

Definiowanie i diagnozowanie  PTSD

Po wojnie w Wietnamie oprócz znanych już objawów nerwic opisano również występowanie uzależnień u osób, które wcześniej brały udział w działaniach wojennych. Według statystyk objawy pourazowe pojawiły się u 700 000 amerykańskich weteranów tej wojny. W tym samym okresie ruch feministyczny w USA zwrócił uwagę opinii publicznej na fakt, że kobiety będące ofiarami napaści na tle seksualnym wykazywały te same objawy, co weterani wojny wietnamskiej. Badania nad tym problemem doprowadziły do ​​tego, że w nowej wersji Podręcznika diagnostyczno-statystycznego zaburzeń psychicznych (DSM) wprowadził termin „nerwica urazowa”. W 1968 roku termin ten został zastąpiony terminem „zespół stresu pourazowego” (Post Traumatic Stress Disorder, PTSD). Jednocześnie w wersji DSM-IV zaburzenie pourazowe traktowano jako zaburzenie lękowe, a w DSM-5 stworzono dla niego osobną kategorię.

W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD) również uwzględniono ten termin jest ono klasyfikowane jako zaburzenie nerwicowe F4, wśród których F43 zalicza się do „ciężkich zaburzeń reakcji na stres i przystosowania”, a F43.1 przyporządkowuje się do PTSD.

Kilka przykładów traumy:

• trauma wojenna;
• poważne wypadki samochodowe, katastrofy lotnicze, wypadki na łodzi;
• wypadek przemysłowy;
• klęska żywiołowa;
• rozbój;
• strzelanina;
• gwałt, kazirodztwo, wykorzystywanie dzieci;
• branie zakładników i porwanie;
• przemoc, polityczne tortury;
• śmierć bliskich;
• zatrucie;
• operacje chirurgiczne;
• długotrwała ciężka choroba;
• PTSD może również wystąpić u osób, które zostały zmuszone do użycia przemocy, na przykład poprzez udział w morderstwie lub torturach;
• dziwne i przerażające doznania doświadczane w stanie ” bad tripu ” w wyniku przyjmowania substancji psychoaktywnych z grupy psychedelicznej (nawet stosowanie kannabinoidów może prowadzić do wystąpienia zespołu stresu pourazowego, zwłaszcza jeśli te były stosowane jednocześnie z alkoholem lub jeśli jest to pierwsze tego typu doświadczenie dla osoby);
• uwięzienie;
• status uchodźcy.

Przesłanką diagnozy jest posiadanie doświadczeń z silnym lękiem. Rozpoznanie stawia się głównie na podstawie obecności lub braku objawów opisanych w następnym akapicie.

Jakie objawy ma zespół stresu pourazowego PTSD?

Następujące trzy objawy są podstawowymi objawami współczesnej diagnozy PTSD, warunkiem jest, by te objawy utrzymywały się przez ponad miesiąc po zdarzeniu z intensywnym lękiem, strachem, bezradnością lub przerażeniem (nie muszę jednak wystąpić natychmiast, mogą pojawić się później). Jeśli objawy trwają krócej niż 1 miesiąc, jest to ostre zaburzenie stresowe.

• Objawy nadmiernej czujności, takie jak lęk i bezsenność z powodu niestabilności psychicznej.
• Skłonność do unikania przeszkód, które spowodowały traumę i podobnych rzeczy.
• Ponowne doświadczenie (flashback) związane z niektórymi lub wszystkimi wypadkami, incydentami, świadkami przestępstw itp.

Tendencja do unikania / zapominania wspomnień przed i po incydencie, powoduje przede wszystkim utratę szczęścia, apatię, zmniejszenie zainteresowania rzeczami, utrata konstruktywnego wizerunku przyszłości, niepełnosprawność fizyczną, zaburzenia motoryki fizycznej itp. często w przypadku małych dzieci dochodzi do paraliżu emocjonalnego.

Amerykański psychiatra Harry Stacka Sullivan w latach 30, sformułował zaś następujące objawy:

• Doświadczenie psychicznych obrazów, myśli lub niepokojących snów związanych z traumatycznymi wydarzeniami. Nie można ich odeprzeć siłą żadnej woli.
• Wspomnienia wyglądają tak jakby traumatyczne wydarzenie, działo się właśnie teraz.
• Znaczny niepokój i niepokój fizyczny (duszność, zawroty głowy, kołatanie serca, pocenie się).
• Unikanie wszelkich przypomnień o traumie (myśli, ludzi, rozmów, czynności).
• Nie pamiętanie ważnych szczegółów dotyczących traumy.
• Posiadanie znacząco negatywnych przekonań i oczekiwań wobec siebie i innych
• Nieustanne negatywne emocje.
• Utrata zainteresowania zajęciami, które kiedyś sprawiały przyjemność.
• Poczucie oddzielenia od innych.
• Emocje są sparaliżowane (nie można doświadczać pozytywnych emocji, takich jak miłość itd).
• Wiera, że życie będzie krótsze niż pierwotnie się oczekiwało.
• Bezustanne uważnie na niebezpieczeństwo.
• Nerwowość i podekscytowanie (zaburzenia snu, sfrustrowanie, agresywność, lekkomyślność , autodestrukcyjność, niezdolność do koncentracji)

Aby zdiagnozować PTSD, oba poniższe dwa punkty muszą być spełnione.

1. Objawy utrzymują się od ponad miesiąca.
2. Muszą one mieć poważny wpływ na zdolność do normalnego funkcjonowania w domu, w pracy czy w sytuacjach społecznych.

Mechanizm zapisywania PTSD w pamięci

Mechanizm zapisywania traumatycznych informacji w pamięci różni się znacznie od zwykłych zdarzeń. W tym przypadku dochodzi do znaczących zakłóceń w normalnym schemacie przetwarzania napływających informacji przez mózg. W rezultacie w przyszłości coś, co choćby w niewielkim stopniu przypomina traumatyczne zdarzenie („ wyzwalacz”), automatycznie (na poziomie odruchu warunkowego) wywoła natychmiastową reakcję obronną całego organizmu, czasem bez zrozumienia tego, co dzieje się na poziom świadomości i własną reakcję na to. Jednocześnie ponowne przeżywanie traumatycznej pamięci będzie postrzegane jako realne niebezpieczeństwo, które ma miejsce „tu i teraz”, a nie w przeszłości. Ze względu na charakter przechowywania informacji o traumie w strukturach mózgu, traumatyczne wspomnienia (w przeciwieństwie do zwykłych wspomnień) pojawiają się niezależnie od chęci osoby, często w postaci retrospekcji (flashbacków) lub koszmarów sennych. Jednocześnie nie można przestać myśleć o wydarzeniu wysiłkiem woli. Wspomnienia traumatyczne nie są zmieniane przez nowe informacje. Na przykład w czasie wydarzenia ktoś mógł pomyśleć, że umrze. W przyszłości uświadamia sobie, że żyje i jest poza niebezpieczeństwem, ale gdy uaktywnia się traumatyczne wspomnienie, ponownie odczuwa intensywny strach, jakby groziła mu śmierć..

Nawet jeśli nic w obecnej sytuacji nie przypomina traumy, ciało nadal znajduje się w stanie przewlekłego stresu. Często na poziomie podświadomości jednostka postrzega każdą nową sytuację jako podobną do początkowej traumy. Potrafi nieświadomie odtworzyć te reakcje obronne, które miały miejsce w momencie początkowego urazu. Z tego powodu jego reakcje obronne stają się nieelastyczne i nieadekwatne w nowych warunkach. Stale wzmożona aktywność ośrodków emocjonalnych mózgu hamuje pracę świadomej części mózgu – utrudnia to kontrolowanie emocji i uniemożliwia osobie logiczną analizę sytuacji.

Okres pourazowy i rozwój PTSD

Okres, który następuje po traumatycznym wydarzeniu, ma często duże znaczenie dla dalszego rozwoju PTSD. W tym momencie znika bezpośrednie niebezpieczeństwo. Strach i objawy dysocjacji stają się mniej intensywne, a jednostka staje się świadoma tego, co się wydarzyło. Może się to okazać dodatkowym czynnikiem psychotraumatycznym, zwłaszcza jeśli nie ma pewności, że niebezpieczna sytuacja się nie powtórzy. W szczególności nasilenie PTSD może zależeć od następujących czynników:

• jak konsekwencje wydarzenia przyczyniają się do izolacji społecznej jednostki;
• świadomość szkód dla społeczności ofiary lub systemu wsparcia;
• masowość katastrofy;
• nieskuteczność akcji ratowniczych;
• niemożność uzyskania niezbędnych informacji;
• obecność wtórnych czynników psychotraumatycznych;
• nieodwracalność zmian i utrata nadziei na przywrócenie tego, co zostało utracone;
• trudność wyboru moralnego, gdy jest to konieczne do podjęcia ważnych decyzji;
• jak osoba retrospektywnie ocenia swoje zachowanie w czasie zdarzenia;
• utrata roli i statusu społecznego;
• stygmatyzacja, jakiej może doświadczyć ofiara przemocy;
• niszczenie znanego otoczenia społecznego, co zmusza ofiarę do przystosowania się do nowej sytuacji;
• niszczenie struktur zaprojektowanych w celu ochrony i ratowania ludzi;
• zakłócenie procesu usług normalnie świadczonych przez społeczność (np. elektryczność, woda, transport, łączność, grzebanie zmarłych.

W procesie uświadamiania sobie tego, co się wydarzyło, bardziej traumatycznymi wydarzeniami dla jednostki są te, które:

• powstały ze świadomego zamiaru (np. atak wojskowy, przemoc) – wywołują uczucie złości i utratę zaufania do ludzi;
• nastąpiło z powodu cudzego błędu (np. katastrofy spowodowane przez człowieka, błędy medyczne ) – takie zdarzenie wywołuje silne uczucie goryczy na myśl, że można było tego uniknąć;
• konsekwencje fizyczne – jest to nie tylko dodatkowy czynnik stresu, ale także stale przypomina osobie o traumatycznym wydarzeniu;
• brak wsparcia ze strony innych osób;
• negatywne reakcje innych osób, personelu medycznego i pracowników socjalnych na problemy osoby, która doświadczyła traumy (np. zaprzeczanie samemu faktowi traumy, zaprzeczanie związku traumy i cierpienia, obwiniania ofiary, odmowy udzielenia pomocy);
• wtórna traumatyzacja może wiązać się z nadopiekuńczością wobec ofiary, która odgradza ją od świata zewnętrznego i życia codziennego;
• konieczność złożenia zeznań i stawienia się w sądzie – zmusza to osobę do przypomnienia sobie traumatycznego epizodu we wszystkich szczegółach;
• wzbudzanie poczucia winy – analizując to, co się wydarzyło, człowiek zawsze znajduje coś, co mógł zrobić inaczej. Istnieje również tak zwana „wina ocalałego”, kiedy człowiek czuje się winny, że przeżył, podczas gdy inni zginęli; ocalały odczuwa ciężar nieznośnej odpowiedzialności .

Przekonania o świecie, a PTSD?

Subiektywny wpływ psychologiczny zdarzenia traumatycznego jest również związany ze stopniem, w jakim zdarzenie to zakłóca podstawowe przekonania osoby o świecie i o sobie, które w psychologii często określa się mianem „podstawowych złudzeń ”. Te iluzje pomagają osobie chronić się przed uczuciem niepokoju przed możliwymi niebezpieczeństwami:

• Iluzja własnej nieśmiertelności – zwykle przed doświadczeniem traumy człowiek nie wierzy na poziomie podświadomości, że kiedykolwiek będzie musiał umrzeć. Doświadczenie zagrożenia życia może radykalnie zmienić wyobrażenia człowieka o otaczającym go świecie, zaczyna wydawać się chaotyczny, nieprzewidywalny i niebezpieczny.
• Wiara w sprawiedliwy świat – człowiek podświadomie wierzy, że wszystko, co dzieje się na świecie, jest rozsądne, uporządkowane i sprawiedliwe („każdy dostaje to, na co zasługuje”). Trauma całkowicie niszczy to przekonanie, a człowiek nieustannie ma bolesne myśli o niesprawiedliwości tego, co mu się przydarzyło, lub obsesyjne pytania o to, co było jego winą i dlaczego mu się to przydarzyło.
• Iluzja własnej nieomylności – osoba początkowo uważa się za silną i zdolną zawsze działać poprawnie. Po przeżyciu traumy traci szacunek do siebie i wyrzuca sobie, że nie jest w stanie zachowywać się tak, jak było to konieczne [46] .

Statystyki dotyczące PTSD?

Trauma psychologiczna prowadzi do rozwoju PTSD w około 25-35% przypadków. Około 60% osób, które przeżyły traumę, nadal cierpi na znaczące objawy PTSD rok po urazie. Szacuje się, że w populacji ogólnej około 7-10% osób ma objawy PTSD.

Amerykański Komitet ds. Weteranów zorganizował badanie, w którym zbadano historie 4800 żołnierzy wojskowych (zarówno mężczyzn, jak i kobiet), a badacze wybrali do porównania „pary” osób różnej płci, które były do ​​siebie najbardziej podobne pod względem różnych parametrów. Na początku badania żaden z tych mężczyzn i kobiet nie miał PTSD. Przeprowadzono z nimi trzy wywiady, w latach 2001-2003, 2004-2006 oraz 2007-2008. Przynajmniej raz byli w podróży służbowej w Iraku lub Afganistanie. Podczas badania 6,1% mężczyzn i 6,7% kobiet rozwinęło PTSD.

Leczenie zespołu stresu pourazowego PTSD

Leczenie PTSD obejmuje zwykle zarówno psychoterapię, jak i farmakologię. Często stosuje się kombinację różnych metod terapeutycznych, ponieważ PTSD jest złożonym zaburzeniem, które objawia się jednocześnie na poziomie psychologicznym, biologicznym i społecznym. Wyleczenie może być całkowite, ale czasami poszczególne objawy stają się przewlekłe. Pozytywnym skutkiem PTSD jest czasami rozwój osobisty w okresie zdrowienia po urazie.

W przypadku psychoterapii:

• Traumatyczne doświadczenie, które spowodowało PTSD, jest niezwykle bolesne i trudne. Dlatego ważne jest, aby terapeuta potrafił wczuć się w cierpienie i ból pacjenta (np. „Miałeś naprawdę ciężkie doświadczenie, do tej pory dawałeś z siebie wszystko”).
• Pacjenci często uważają objawy PTSD za swoją słabość. Dlatego ważne jest wyjaśnienie, że PTSD jest stanem, który może wystąpić u każdego.
• Przydatne jest również zmniejszenie poczucia wyrzutów sumienia, mówiąc pacjentowi, który obwinia się za przyczynę zdarzenia, „Nie jesteś zły (bo sprawca jest zły)”.

Leczenie PTSD powinno opierać się na podejściu opartym na współpracy z różnorodnymi interwencjami i wsparciem. Ważne jest przestrzeganie następujących zasad:

Przyjmuje się podstawowe założenia dotyczące leczenia:

• Leki należy przepisywać ściśle według wskazań i przez możliwie najkrótszy czas.
• Psychoterapia powinna rozpocząć się jak najszybciej po wystąpieniu traumy psychicznej.
• Potrzebne jest również wsparcie społeczne chorego.
• Farmakoterapię PTSD należy zawsze łączyć z psychoterapią.

Badania pokazują, że psychoterapia, zwłaszcza terapia poznawczo-behawioralna, może być skuteczna w leczeniu PTSD. W przypadku innych paradygatów  psychoterapii nie ma obecnie dowodów na skuteczność, ale nie oznacza to, że nie działają; brak dowodów jest po prostu konsekwencją tego, że nie zostały one poddane rygorystycznej weryfikacji naukowej.

W większości przypadków głównym celem terapii jest wyeliminowanie objawów PTSD. Jednak objawy i zachowania związane z zaburzeniami współwystępującymi (np. uzależnieniami lub problemami z myślami samobójczymi) są czasami pierwszymi, którymi należy się zająć. Niekiedy konieczna jest praca nad stresem związanym z problemami chwili obecnej, co może spowodować dalsze pogorszenie stanu pacjenta lub uniemożliwić rozpoczęcie terapii. W niektórych przypadkach członkowie rodziny i inne znaczące osoby muszą zostać włączone do procesu terapeutycznego, jeśli problemy w związku niekorzystnie wpływają na manifestację objawów PTSD.

Wybór rodzaju terapii leczniczej powinien być dokonany z uwzględnieniem potrzeb pacjenta, a także jego możliwości i preferencji, warto również we wstępnych konsultacjach z wybranym terapeutą zapoznać się z jego podejściem do terapii.

W PTSD często stosuje się kombinację różnych terapii. Wynika to ze złożoności zjawiska PTSD jako zaburzenia, które manifestuje się jednocześnie na poziomie psychologicznym, biologicznym i społecznym. Psychoterapia PTSD może trwać od kilku miesięcy do kilku lat.

Choroby współistniejące do PTSD

W większości przypadków (poza łagodną postacią PTSD) na pewnym etapie pojawiają się inne zaburzenia psychiczne (tzw. współwystępowanie):

• Depresja występuje u około połowy z PTSD.
• Zaburzenie lękowe z napadami paniki. Zwykle w PTSD ataki paniki pojawiają się pod wpływem traumatycznych wyzwalaczy, ale u niektórych pacjentów lęk może się uogólnić, w którym to przypadku napady paniki mogą wystąpić w sytuacjach, które nie mają nic wspólnego z doznaną traumą.
• Uzależnienia, które wiążą się z dążeniem pacjenta do zmniejszenia nasilenia objawów pourazowych.
• Zachowania samobójcze.
• Choroby psychosomatyczne.
• Problemy seksualne. Zmniejszony popęd seksualny jest szczególnie powszechny u ofiar napaści na tle seksualnym. Ale w niektórych przypadkach wręcz przeciwnie, intensywna aktywność seksualna staje się dla nich rodzajem uzależnienia.
• Fobia społeczna
• Aspołeczność: objawy PTSD ( fobia społeczna , drażliwość, wybuchy gniewu, zmęczenie i utrata zainteresowania komunikacją i różnymi czynnościami) mogą prowadzić do zerwania relacji z rodziną i przyjaciółmi, rozpadu rodziny, niemożności rozpoczęcia rodzina i przyjaciele. Są też problemy zawodowe. Prowadzi to do wykluczenia społecznego i marginalizacji , które z kolei nasilają objawy PTSD.
• Agresywność i zachowanie antyspołeczne.

PTSD charakteryzuje wysoki stopień współwystępowania. Był to jeden z powodów, dla których przez długi czas PTSD nie było uważane za odrębną jednostkę zaburzeń

Samoocena to zbiór percepcji, myśli, ocen, uczuć i tendencji zachowań skierowanych ku sobie, ku naszemu sposobowi bycia, cechom naszego ciała i naszego charakteru. W skrócie: jest to percepcyjna ocena nas samych. Potrzeba docenienia siebie, która dzieli się na dwa aspekty:

• od siebie: miłość do siebie samego, zaufanie do siebie, docenienie, samowystarczalność itp. oraz szacunek;
• szacunek otrzymany od innych osób (uznanie, akceptacja itp.).

Carl Rogers, największy przedstawiciel psychologii humanistycznej, stwierdził, że źródłem problemów wielu ludzi jest to, że gardzą sobą i uważają się za bezwartościowych i niegodnych bycia kochanymi; stąd znaczenie, jakie przywiązywał do bezwarunkowej akceptacji pacjentów.

Wszyscy mamy mentalny obraz tego, kim jesteśmy, jak wyglądamy, w czym jesteśmy dobrzy i jakie są nasze słabości. Tworzymy ten obraz z biegiem czasu, począwszy od naszego dzieciństwa. Termin obraz siebie jest używany w odniesieniu do obrazu mentalnego, jaki dana osoba ma o sobie.

Pojęcie samooceny różni się w zależności od paradygmatu psychologicznego, który go dotyczy (psychologia humanistyczna, psychoanaliza lub behawioralna). Z punktu widzenia psychoanalizy samoocena jest ściśle związana, z rozwojem ego.  Z drugiej strony behawioryzm koncentruje się na takich pojęciach, jak bodziec, reakcja, wzmocnienie i uczenie się, co sprawia, że ​​holistyczna koncepcja samooceny nie ma znaczenia. Poczucie własnej wartości jest również pojęciem, które często wykracza poza dziedzinę wyłącznie naukową.

Znaczenie pozytywnej samooceny

Zdrowie psychiczne jest niemożliwe, gdy ktoś nie czuje się zasadniczo zaakceptowany, kochany i szanowany przez innych i przez siebie samego. Poczucie własnej wartości pozwala ludziom stawiać czoła życiu z większą pewnością siebie, życzliwością i optymizmem, a tym samym łatwiej osiągać swoje cele i samorealizację. Pozwala być bardziej ambitnym w kwestii tego, co ma się nadzieję doświadczyć emocjonalnie, twórczo i duchowo. Rozwijanie poczucia własnej wartości to poszerzanie umiejętności bycia szczęśliwym; Poczucie własnej wartości pozwala mieć przekonanie, że zasługuje sie na szczęście.

Zrozumienie tego jest fundamentalne i przynosi korzyści wszystkim, ponieważ rozwój pozytywnej samooceny zwiększa zdolność do traktowania innych z szacunkiem, życzliwością i dobrą wolą, sprzyjając w ten sposób wzbogacaniu relacji międzyludzkich i unikaniu destrukcyjnych.

Fałszywe stereotypy dotyczące wysokiej samooceny

Ludzie, którzy mają wysoką samooceną, mogą być postrzegani jako bardzo egoistycznie, jednakże nie ma nic bardziej błędnego. Miłość do innych i miłość do siebie nie są przeciwstawnymi alternatywami. Wręcz przeciwnie, postawę miłości do siebie cechują wszyscy, którzy potrafią kochać innych.

Nawet w Chrześcijaństwie warunkiem kochania innych jest uwarunkowany kochaniem siebie:

(37): A On mu powiedział: Będziesz miłował Pana, Boga swego, z całego serca swego i z całej duszy swojej, i z całej myśli swojej. (38): To jest największe i pierwsze przykazanie. (39): A drugie podobne temu: Będziesz miłował bliźniego swego jak siebie samego. [Biblia Warszawska, Mt 22, Przekład opracowany przez Komisję Przekładu Pisma Świętego]

Poczucie komfortu, a samoocena

Komfort to nie poczucie własnej wartości. Dla osoby z niską samooceną –  każda pozytywna zachęta będzie w najlepszym wypadku sprawić, że poczuje się komfortowo lub, co najwyżej, lepiej ze sobą tylko na jakiś czas. Dlatego dobra materialne, relacje seksualne, sukcesy lub wygląd fizyczny same w sobie przyniosą komfort tej osobie lub fałszywy i efemeryczny rozwój poczucia własnej wartości, ale nie będą tak naprawdę zwiększać pewności siebie i własnej wartości.

Samoocena, a porównywanie się

Samoocena nie jest konkurencyjna, ani porównawcza. Paradoksalnie większość ludzi szuka pewności siebie i szacunku do siebie poza sobą, dlatego są skazani na porażkę. Poczucie własnej wartości najlepiej rozumieć jako rodzaj osiągnięcia duchowego lub umysłowego, to znaczy jako zwycięstwo w ewolucji świadomości. W ten sposób poczucie własnej wartości zapewnia duchowy spokój, co z kolei pozwala ludziom cieszyć się życiem.

Prawdziwa samoocena nie jest wyrażana przez samouwielbienie kosztem innych lub przez pragnienie bycia lepszym od innych ludzi lub poniżania ich w celu wzniesienia się. Arogancja, przechwalanie się i przecenianie własnych umiejętności ujawniają błędną samoocenę, a nie nadmiar poczucia własnej wartości.  Poczucie własnej wartości jest fundamentalną podstawą pełnego rozwoju ludzkich zdolności, jest punktem wyjścia do pozytywnego rozwoju relacji międzyludzkich, uczenia się, kreatywności i osobistej odpowiedzialności.

Poczucie własnej wartości to nie pewność siebie

Poczucie własnej wartości można pomylić z pewnością siebie. Niektórzy ludzie, na przykład aktorzy lub osoby publiczne, mogą mieć pewność siebie, ale także niską samoocenę. Docenianie siebie to postrzeganie siebie jako wartościowego i wartościowego. Osobom, które cierpią z powodu niskiej samooceny, trudno jest powiedzieć „lubię siebie”, „zasługuję na bycie szczęśliwym” lub „jestem dobrym człowiekiem”.

Źródła niskiej samooceny

Dezaprobata autorytetów

Rodzice, nauczyciele, mentorzy, 'ojcowie” wywierają ogromny wpływ na człowieka nie tylko w dzieciństwie. Jeśli ktoś  słyszał cały czas, że wszystko, co robi, jest złe, prawdopodobnie przyswoił sobie to zdanie o sobie… jako korzeń swojego istnienia.

Zbyt wysokie oczekiwania

Kiedy wychowawcy wymagają zbyt wiele, dziecko może poczuć, że nie jest wystarczająco dobre, ponieważ bez względu na to, jak bardzo się stara, nigdy nie spełni ich standardów. Nie dotyczy to jednak tylko rodziców, ta sama sytuacja może wyniknąć w pracy, w związku czy też wobec samego siebie. Uczucie niespełnienia standardów rozciągać się może wtedy praktycznie  na wszystkie obszary działania i bardzo głęboko wpływa na jego samoocenę.

Trudności w nauce i w pracy

Ttrudności w społeczności często nie są poprawnie ogarniane, nie są traktowane jako wyzwania, ale zwykle prowadzą do niskiej samooceny, bo są traktowane przez otoczenie, a także nas samych jako powód do poniżania i karcenia. Zdarzać się może, że czy to w szkole, czy to w pracy człowiek jest wyśmiewany, czy też lub skarcony z powodu niskiej personalnej wydajności lub niepełnosprawności. W rzeczywistości jest to częsta sytuacja, w której ludzie skupiają się, wyłącznie na wynikach nie promują zajęć, w których czujemy się bardziej komfortowo, nawet jeśli są one wyzwaniami.

Środowisko bez odzwierciedlenia uczuć

Aby wzrastać i rozwijać zdrową samoocenę, niezbędne jest poczucie bycia kochanym, zrozumianym i zaakceptowanym. Upokarzające słowa może wyrządzić tyle samo szkody, co afektywna indolencja (obojętność). Osoba wychowana czy też przebywająca w takim środowisku jak najbardziej może zinternalizowałeś i znormalizować ten brak jako poczucie bycia niegodnym uczuć, jako źródło „sensu”.

Nadopiekuńczość

Przeciwległy biegun do środowiska bez odzwierciedlania uczuć to nadmierna opiekuńczość. Przez nadopiekuńczość można  nieumyślnie uniemożliwić  innym rozwijanie własnych zdolności. W rezultacie „wychowankowie nadopiekuńczości”  mogą nie mieć niezbędnych narzędzi do radzenia sobie z problemami życiowym, a tym samym czuć się jako bezwartościowi.

Ofiara nadużyć

Zastraszanie, przemoc fizyczna w rodzinie lub maltretowanie emocjonalne to problemy, które głęboko wpływają na nasz obraz siebie.Kiedy dorastasz w środowisku, w którym nie masz kontroli i padłeś ofiarą upokorzenia, normalne jest, że twoje umiejętności i że trudno ci ufać ludziom, więc na dłuższą metę możesz rozwinąć niską samoocenę.

Ograniczony system przekonań

Kiedy porównujemy się z innymi i wierzymy, że nie spełniamy ich standardów, pojawia sie pewien problem. Dodatkowo w okresie dojrzewania ocena przez grupę rówieśniczą ma fundamentalne znaczenie, więc jeśli zostaniemy przez nią odrzuceni, możemy utknąć na tym etapie.

Jak sprawdzić samoocenę?

Człowiek, który ma wystarczającą samoocenę:

• Jest w stanie działać zgodnie z tym, co uważa za najbardziej skuteczne, ufając własnym kryteriom i bez poczucia winy, gdy inni uważają, że jego zachowanie nie jest dobre.
• Wychodzi z założenia, że ​​jest interesujący i cenny dla innych ludzi, przynajmniej dla tych, z którymi jest zaprzyjaźniony.
• Nie daje się manipulować, choć chętnie współpracuje, jeśli wydaje się to właściwe i wygodne.
• Rozpoznaje i akceptuje w sobie różne odczucia i emocje, zarówno pozytywne, jak i negatywne, i chętnie ujawnia je drugiej osobie, jeśli uważa, że ​​warto i chce to zrobić.
• Nie marnuje czasu na zamartwianie się tym, co przydarzyło się w przeszłości lub co może się przydarzyć w przyszłości. Uczy się z przeszłości i projektuje na przyszłość, ale intensywnie przeżywaj teraźniejszość.
• Jest wrażliwy na uczucia i potrzeby innych; szanuje ogólnie przyjęte rozsądne zasady współżycia i rozumie, że nie ma prawa — ani nie chce tego — prosperować lub bawić się kosztem innych.
• Mocno wierzy w pewne wartości i zasady i jest gotów ich bronić, nawet jeśli napotka sprzeciw. Ponadto czuje się wystarczająco pewnie, aby je zmienić, jeśli doświadczenie udowodni, że się myliła.
• W pełni ufa swojej zdolności do rozwiązywania własnych problemów, nie dając się łatwo zastraszyć niepowodzeniami i trudnościami. A kiedy naprawdę tego potrzebuje, chętnie poprosi innych o pomoc.
• Jako osoba uważa się i czuje tak samo jak każdy inny; ani gorszy, ani wyższy; po prostu równy w godności; i dostrzega różnice w konkretnych talentach, prestiżu zawodowym czy pozycji ekonomicznej.
• Potrafi cieszyć się różnorodnymi zajęciami.

Człowiek który ma za niską samoocenę

Osoba ze słabą samooceną zwykle przejawia niektóre z następujących objawów:

• Ukryta wrogość: drażliwość na powierzchni, zawsze na granicy wybuchu, nawet w przypadku drobiazgów; typowy dla superkrytyka, któremu wszystko jest źle, wszystko mu się nie podoba, wszystko go zawodzi, nic go nie satysfakcjonuje.
• Tendencje obronne  uogólniony negatywne nastawienie (wszystko widzi jako czarne: swoje życie, swoją przyszłość, a przede wszystkim siebie) oraz ogólny brak apetytu na radość życia i samego życia.
• Rygorystyczna samokrytyka: tendencja do tworzenia nawykowego stanu niezadowolenia z samego siebie.
• Nadwrażliwość na krytykę: która sprawia, że ​​czujesz się łatwo atakowany i doświadczasz uporczywych urazów wobec swoich krytyków.
• Chroniczne niezdecydowanie: nie tyle z powodu braku informacji, co z powodu przesadnego strachu przed pomyłką.
• Nadmierne pragnienie zadowolenia: nie ośmiela się powiedzieć „nie”, z obawy przed niezadowoleniem i utratą życzliwości proszącego.
• Krytykowanie innych: czasami osoba o niskiej samoocenie może użyć krytyki innych ludzi, gdy coś pójdzie nie tak, zwłaszcza jeśli chodzi o obronę siebie w niekomfortowej sytuacji, w celu zademonstrowania swojej niewinności. Nawet osoba cierpiąca na niską samoocenę może nie być świadoma swojego zachowania i może nie robić tego w złych intencjach.
• Perfekcjonizm – czyli domaganie się wykonania „doskonałego”, bez jednego błędu, prawie wszystkiego, czego się próbuje – co może prowadzić do bardzo złego samopoczucia, gdy sprawy nie układają się idealnie.
• Poczucie winy – potępia siebie za zachowania, które nie zawsze są obiektywnie złe, wyolbrzymia ogrom swoich błędów i zbrodni i/lub żałuje ich w nieskończoność, nie wybaczając sobie całkowicie.

Konsekwencje niskiej samooceny

Brak równowagi poczucia własnej wartości może objawiać się w następujący sposób:

• Zaburzenia zachowania
  • zaniedbanie obowiązków i higieny osobistej;
  • słaba wydajność pracy;
  • skłonność do używania substancji szkodliwych.

• Zaburzenia intelektualne
  • słaba absorpcja bodźców;
  • zła analiza faktów życia codziennego,
  • trudność w komunikacji;
  • niezdolność do konfrontacji;
  • niepokojące powtarzające się myśli lub wspomnienia.

• Zaburzenia psychiczne
  • rozpacz i pesymizm,
  • poczucie winy, bezwartościowości i bezradności.
  • trudności z koncentracją, zapamiętywaniem i podejmowaniem decyzji.
  • zaburzenia snu,
  • żałość,
  • utrata wizji przyszłości;
  • utrzymujący się smutny, niespokojny lub pusty nastrój,
  • niepokój, drażliwość,
  • bóle głowy,
  • myśli samobójcze,
  • brak apetytu,
  • niska przyjemność z zajęć (anhedonia),
  • zaburzenia trawienia i nudności.

• Zaburzenia somatyczne (psychosomatyka)
  • bezsenność;
  • niepokój we śnie;
  • anoreksja;
  • bulimia;
  • wymioty lub nudności z zawrotami głowy;
  • napięcie mięśni szyi;
  • choroby żołądka;
  • zmiany częstotliwości rytmu serca.

• Zaburzenia afektywne
  • trudności w podejmowaniu decyzji;
  • życiowe podejście defetystyczne;
  • strach;
  • niepokój;
  • drażliwość.

Niska samoocena i psychoterapia

Psychologiczny konstrukt poczucia własnej wartości (lub samooceny)  sięga Williama Jamesa pod koniec XIX wieku, który w swojej pracy Zasady psychologii badał rozwój naszego „globalnego-ja” („ Ja-wiem» i „Ja-wiedziałem”). Według Jamesa z tego rozwoju, którego wszyscy jesteśmy świadomi w mniejszym lub większym stopniu, rodzi się poczucie własnej wartości.

Problemy z niską samooceną są jednym z najczęstszych powodów, dla których ludzie w każdym wieku decydują się na terapię psychologiczną – psychoterapię. W jakim stopniu psychoterapeuci mogą pomóc wzmocnić poczucie własnej wartości i jakich strategii używają, aby to osiągnąć? W ofercie psychoterapii stosowane są różne techniki w zależności od przyczyn, które powodują brak poczucia własnej wartości. Techniki te obejmują leczenie ran emocjonalnych, które pacjenci mogli doznać w przeszłości, jak i inne zabiegi mające wpływ na nieświadome negatywne przekonania, które pacjenci posiadają.

Terapia podnosząca samoocenę ma za zadanie:

• Rozwinąć zdrową samoocenę, która będzie podstawą do osiągnięcia życiowych celów.
• Zmienić autodestrukcyjne nawyki.
• Zaprzestania sabotowania siebie.
• Pokochać się bardziej i traktować lepiej.
• Zwiększ pewność siebie.
• Rozwinąć zaufanie do swoich umiejętności.
• Dotarcie do prawdziwych emocji i zaakceptowanie ich
• Wyeliminować ograniczające przekonania o swoim wizerunku.
• Pokonać nieśmiałość.
• Nauczyć  się wyznaczać cele i wytyczać drogę do ich osiągnięcia.
• Pokonać niepokój i lęki.

Bulimia nervosa to zaburzenie odżywiania polegające na nieprawidłowym spożywaniu pokarmów. To zaburzenie odżywiania charakteryzujące się powtarzającymi się napadami przejadania się, a przy tym do nadmiernej troski o kontrolę masy ciała, co prowadzi do podjęcia ekstremalnych środków mających na celu zmniejszenie wpływ tego, co się zjadło masę ciała. W takim przypadku po gwałtownym jedzeniu i piciu wykonuje się działania wyrównawcze, takie jak:

• wywoływanie wymiotów,
• stosowanie środków przeczyszczających,
• lewatywy,
• moczopędnych,
• narkotyków,
• stosuje się nadmierny wysiłek fizyczny,
• ewentualnie post.

Dwa najbardziej znane obecnie zaburzenia odżywiania to anoreksja (jadłowstręt psychiczny) i bulimia. Łatwo jest myśleć o jadłowstręcie psychicznym i bulimii jako o zjawiskach sprzecznych, ale istnieje około 60-70% przypadków przejścia z anoreksji do bulimii. Niektórzy nawet uważają się, że jest to ta sama choroba w różnych stadiach. Dlatego jedynym wskaźnikiem, który odróżnia jadłowstręt psychiczny od bulimii, jest to, czy masa ciała jest utrzymywana na normalnym minimum.

Wbrew temu, co się ogólnie sądzi, osoby z bulimią psychiczną wykonują czynności wyrównawcze, więc niekoniecznie są otyłe i wiele osób ma prawidłową wagę. Większość utrzymuje swoją wagę poprzez wymioty, a następnie poszczenie i dietę.

Bulimia objawy

Generalnie istnieją trzy główne objawy bulimii:

• Przejadanie się (czyli niekontrolowane spożywanie pokarmów w dużych ilościach), atakom przejadania się towarzyszy uczucie rozdzierającego głodu, ogólne osłabienie, a także ból w nadbrzuszu. Do typowych ataków można zaliczyć:
  • napadowe wchłanianie dużej ilości pokarmu (nagle pojawia się apetyt);
  • stałe odżywianie (osoba je bez przerwy);
  • nocne posiłki (w nocy zdarzają się napady głodu).
• Regularne stosowanie metod mających na celu wpływ na wagę i sylwetkę ciała, takich jak oczyszczanie przewodu pokarmowego (wymioty, nadużywanie środków przeczyszczających), ścisła dieta lub posty, wyczerpujący wysiłek fizyczny.
• Nadmierna zależność samooceny od sylwetki i masy ciała.

Bulimia występuje w niektórych chorobach ośrodkowego układu nerwowego, układu hormonalnego, zaburzeniach psychicznych. Wielu ekspertów uznaje to za formę samookaleczenia. Pacjenci z bulimią mają zazwyczaj prawidłową wagę i zwykle bark świadomości powagi swojego stanu.

Nadmierne jedzenie i wymuszone opróżnianie żołądka, w połączeniu z osłabieniem układu nerwowego lub charakteru, może prowadzić do poważnych powikłań: od neurastenii, zerwania relacji z bliskimi i utraty zainteresowania życiem po uzależnienia.

Przyczyny bulimii

Przyczyny objadania się obejmują przyczyny psychiczne (np. frustracja). Osoba taka ma nieodparte pragnienie jedzenia, ale jednocześnie ma lęk przed otyłością i silną chęć schudnięcia.

Emocje związane z przejadaniem się są tak niekontrolowane, że mogą łatwo przewyższyć determinację spowodowaną lękiem przed otyłością, co powoduje kolejny atak przejadania się.  Dodatkowo poczucie odpowiedzialności i porażki u tych, którzy właśnie się przejedli, znacznie obniża ich samoocenę. W przeciwieństwie do jadłowstrętu psychicznego (anoreksji), pacjenci z bulimią, częściej zgłaszają się po pomoc samodzielnie, co znacznie ułatwia interwencję w leczeniu.

Istnieje też teza, że ludzie z takim zaburzeniami nie mają chorób związanych z apetytem, ale jest to patologia samooceny związana z tym, jak ludzie się postrzegają. Pacjenci z zaburzeniami odżywiania mają fundamentalnie negatywne odczucia na temat siebie i jest zrozumiałe, że za nieprawidłowymi zachowaniami żywieniowymi kryje się niejasne zwątpienie w siebie, niska samoocena i inne tego typu sprawy.  Zaburzenia odżywiania manifestują się często jako zaburzenie osobowości typu borderline, zaburzenie osobowości narcystycznej lub jako częściowy objaw tych zaburzeń osobowości.

Objawy towarzyszące bulimii

Pacjenci z bulimią psychiczną mają objawy depresyjne i zaburzenia nastroju, takie jak dystymia, depresja atypowa i zaburzenia lękowe, które powinny ustąpić po skutecznym leczeniu bulimii. Objawy fizjologiczne związane z wymiotami obejmują

• obrzęk,
• krwawiące dziąsła,
• odwodnienie,
• obrzęk ślinianek,
• próchnica lub erozja szkliwa zębów.,
• uszkodzenia jamy ustnej i przełyku.
• uszkodzenia żołądka,
• zgaga,
• niestrawność,
• odwodnienie,
• wzdęcia,
• osłabione czynności nerek i serca z powodu zaburzeń elektrolitowych,
• dysfunkcje wątroby,
• zaburzenia miesiączkowania,
• suchość skóry,
• ogólne złe samopoczucie, słabość i wyczerpanie,
• przekrwione oczy.

Leczenie bulimii? – leki, psychoterapia, inne…

Bulimia jest bardzo poważnym zaburzeniem, w najgorszym przypadku może doprowadzić do popełnienia samobójstwa z powodu wstrętu – niechęci do siebie, prawdopodobieństwo to jest zwykle wyższe niż w przypadku jadłowstrętu psychicznego (anoreksja). Pacjenci z bulimią mają różne schorzenia, które są odwracalne dzięki kompleksowemu podejściu do leczenia. Leczenie powinno być najlepiej nadzorowane przez psychoterapeutę, psychiatrę  czasem dodatkowo lekarza i dietetyka.

Stabilizacja stanu pacjenta jest głównym pierwszym celem, jeśli dana osoba znajduje się w stanie zagrożenia życia. Podstawowe cele leczenia ukierunkowane są na fizyczne i psychiczne potrzeby pacjenta w celu przywrócenia zdrowia fizycznego i normalnego przyjmowania pokarmu. Dobrze zbadaną formą leczenia bulimii jest psychoterapia, której celem jest uczynienie pacjenta odpowiedzialnym za kontrolowanie swojej diety. Pacjenci prowadzą ewidencję, odnotowują spożywane pokarmy i odnotowują napady wymiotów; starają się zidentyfikować zewnętrzne bodźce lub zmiany emocjonalne, które poprzedzają pojawienie się pragnienia przejadania się, w celu dalszego wykluczenia lub uniknięcia tych czynników. Procedury są stosowane w celu zmniejszenia ograniczeń żywieniowych oraz rozwijania umiejętności poznawczych i behawioralnych w celu radzenia sobie z napadami objadania się. Pacjentów uczy się rozpoznawać i zmieniać dysfunkcyjne myśli i postawy dotyczące własnej sylwetki, masy ciała i odżywiania, a także wszelkie dysfunkcjonalne myśli i postawy, które przyczyniają się do powstawania negatywnych emocji wywołujących napady objadania się.

Jeśli podejrzewasz, że Ty lub ktoś, kogo znasz, ma zaburzenia odżywiania (bulimię, albo jakieś inne) – osoba ta, na przykład jest niezdrowo zaabsorbowana swoją wagą i rozmiarami i/lub wydaje się być bardzo zainteresowana jedzeniem – jest to często sygnał, by zwrócić się o pomoc do wybranego psychoterapeuty. Zaburzenia odżywiania ze względu na swój wyniszczający dla organizmu charakter, są z biegiem czasu coraz bardziej niebezpieczne.

Zachowania związane z nadużywaniem substancji i zaburzeniami odżywiania nie są uważane za samookaleczenia, ponieważ skutki uboczne związane z uszkodzeniem tkanki pojawiają się w sposób niezamierzony. Ryzyko samobójstwa wśród osób, które się samoookaleczają, jest wysokie – 40-60% wszystkich samobójstw towarzyszy samookaleczeniu. Jednak w większości przypadków funkcjonuje, nietrafne jest założenie, że osoby skłonne do samookaleczeń są również potencjalnymi samobójstwami.

Przyczyny samookaleczeń

Często ludzie nie potrafią zwerbalizować sensu samookaleczeń, jednak na ogół zauważają, że przynosi im to pewną ulgę, uwalnia od negatywnych uczuć i wewnętrznego napięcia, którego nie można się pozbyć w żaden inny sposób…

W większości przypadków samookaleczenie jest reakcją na silny emocjonalny, psychiczny ból. Z uwagi na to, że uwaga pacjenta przestawia się na odczuwanie bólu fizycznego, ból emocjonalny zostaje przytępiony – uczucia depresji, poczucia winy, niepokoju, stresu, bolesne wspomnienia mogą chwilowo być złagodzone. Sprzyjają temu również endorfiny, substancje naturalnie uwalniane w organizmie podczas urazów fizycznych, które mogą zmniejszać ból i poprawiać ogólne samopoczucie. Jednak po ustąpieniu bólu fizycznego i zaprzestaniu działania endorfin, cierpienie emocjonalne powraca, co pociąga za sobą konieczność wielokrotnego powtarzania samookaleczeń. Z biegiem czasu samookaleczenie często staje się nawykiem.

W większości przypadków samookaleczenie jest reakcją na intensywny stres emocjonalny i psychiczny. Z uwagi na to, że uwaga pacjenta przestawia się na odczuwanie bólu fizycznego, ból emocjonalny zostaje chwilowo przytępiony. Uczucia takie jak przygnębiony nastrój, poczucie winy, niepokój, stres i bolesne wspomnienia mogą zostać chwilowo złagodzone. Sprzyjają temu również endorfiny, substancje naturalnie uwalniane w organizmie podczas urazów fizycznych, które mogą zmniejszać ból i poprawiać ogólne samopoczucie. Jednakże, gdy ból fizyczny ustąpi i endorfiny nie są już obecne, stres psychiczny ponownie uderza, zmuszając do powtórzenia samookaleczeń. Samookaleczanie często staje się z czasem nawykiem.

W niektórych przypadkach samookaleczenie jest spowodowane poczuciem wewnętrznej emocjonalnej pustki, straty, samotności. W tym przypadku ból fizyczny pomaga pacjentowi poczuć, że wciąż żyje. Ten stan pustki może wystąpić zarówno u osoby zdrowej, jak i być spowodowany zaburzeniem psychicznym. Niektórzy pacjenci stosują samookaleczenia jako sposób na złagodzenie agresji.

Często samookaleczenie jest spowodowane poczuciem winy, rzeczywistym lub domniemanym. W takim przypadku pacjent karze się samookaleczeniem. Pacjenci opisują swój stan w następujący sposób: „Musiałem zrobić sobie krzywdę, ukarać się za to, jak okropną osobą, którą uważałem, i rozproszyć mgłę w mojej głowie. Gdy tylko zrobiłem sobie krzywdę, znów poczułem kontrolę, poczułem spokój, jakby w mojej głowie został naciśnięty przycisk resetowania”.

Nastolatki, które popełniają samookaleczenia, często wycinają na skórze słowa związane z poczuciem winy, takie jak: „głupi”, „przegrany”, „gruby” itp.

Innym powodem samookaleczenia jest zwrócenie uwagi na siebie, zaspokojenie pewnych potrzeb, o których zaspokojenie pacjent z jakiegoś powodu nie może poprosić lub których zaspokojenia inni odmawiają. Takie samookaleczenia można łatwo rozpoznać po rozgłosie (samookaleczenia z innych przyczyn są zwykle ukryte). Na przykład, gdy osoba chora psychicznie w szpitalu żąda czegoś od członka personelu, wiadomo, że samookaleczenie jest powszechnym wyrazem żądania lub szantażu.

Zachowania autodestrukcyjne mogą być przejawem rytuałów i wierzeń.

W przypadku schizofrenii samookaleczenie może być spowodowane halucynacjami imperatywnymi (rozkazującymi). W takich przypadkach osoba słyszy rozkazy zranienia się, czemu nie może się oprzeć.

Rodzaje samookaleczeń

Samookaleczenie może obejmować:

• nacięcia na skórze;
• oparzenia;
• ciosy;
• nadużywanie alkoholu, narkotyków i narkotyków;
• odmowa jedzenia lub wody;
• obsesyjne pragnienie wyrywania włosów na głowie i ciele (trichotillomania);
• drapanie skóry (dermatillomania);
• kontakt z gorącymi przedmiotami;
• skakanie z wysokości;
• ukąszenia zwierząt.

Samookaleczenie, a psychika – co się dzieje w duszy?

Samookaleczanie jest często używane jako sposób radzenia sobie z trudnymi i bolesnymi uczuciami. Fizyczne ataki na własne ciało mogą czasami być sposobem radzenia sobie z trudnymi emocjami, uczuciami i relacjami, które wydają się niemożliwe do opanowania. Poczucie izolacji, oderwania od życia, bezwartościowości, złości lub braku kontroli może prowadzić do podejmowania prób ucieczki, w patologiczne kontrolowanie trudnych myśli i uczuć poprzez samookaleczanie. W ramach psychoterapii pomagamy pacjentom wyrażać, przetwarzać i regulować emocje i uczucia, dzięki czemu pacjent czuje się mniej przytłoczony. Psychoterapia pomaga opracować skuteczne strategie radzenia sobie z trudnymi przeżyciami.

Samookaleczenia – psychoterapia

Samookaleczenie można wyleczyć poprzez usunięcie wewnętrznych przyczyn, które spowodowały emocjonalny ból i poczucie wyniszczenia, które doprowadziły do ​​samookaleczenia. Aby to zrobić, psychologowie i psychoterapeuci muszą najpierw zidentyfikować tę wewnętrzną przyczynę (przyczyny) w rozmowach z pacjentem. Następnie należy indywidualnie dobrać najskuteczniejszą psychoterapię dla tego pacjenta, mającą na celu wyeliminowanie przyczyny samookaleczeń.

W trakcie terapii z wybranym psychoterapeutą, do czasu wyeliminowania wewnętrznej przyczyny samookaleczeń (jej poszukiwanie i eliminacja może trwać długo), zaleca się pacjentowi stopniowe zastępowanie działań autodestrukcyjnych innymi, mniej traumatycznymi.

Czasem do terapii dołączane są przez psychiatrę leki przeciwdepresyjne i uspokajające, które są z powodzeniem stosowane w zmniejszaniu depresji w trakcie leczenia samookaleczeń. W przypadku samookaleczenia na tle schizofrenii, w leczeniu również stosuje się leki.

Ważne jest okazanie wsparcia ze strony rodziny i przyjaciół pacjenta. Omówienie uczuć, przyjacielskie i oparte na zaufaniu relacje w rodzinie mają ogromne znaczenie.

Depresja (łac. depressio „głębokość” lub od łać deprimo „przygniatać, nacisnąć”) to  zaburzenie psychiczne, którego główne cechy to obniżony nastrój, smutek, przygnębienie, niska samoocena,  melancholia, lęk, nieśmiałość, obojętność, spadek lub utrata zdolności do cieszenia się (anhedonia). Pojęcie to stosowane w terminologii psychiatrycznej i odnosi się także do zespołów objawów depresyjnych występujących w przebiegu chorób afektywnych (nazywanych także zaburzeniami afektywnymi lub zaburzeniami nastroju). Depresja dotyka  ludzi w różny sposób i ma różne objawy.

Ciężkie postacie depresji charakteryzują się tak zwaną „triadą depresyjną”:

• obniżony nastrój,
• upośledzenie umysłowe
• i upośledzenie ruchowe.

Nastrój depresyjny w niektórych przypadkach może być normalną, tymczasową reakcją na wydarzenia życiowe, takie jak utrata bliskiej osoby, żałoba. Depresja może być objawem niektórych schorzeń i efektem ubocznym niektórych leków i terapii, w przypadku, gdy przyczyna depresji nie jest oczywista, a zaburzenie depresyjne występują bez wpływów zewnętrznych, depresję taką nazywamy endogenną. W niektórych przypadkach osoba cierpiąca na depresję może zacząć nadużywać substancji psychoaktywnych.

Depresję można leczyć, depresja jest obecnie najczęstszym zaburzeniem psychicznym, według niektórych dotyka jedną na dziesięciu z nas, a według innych jedną na pięć osób starszych. Depresja występuje rzadziej u dzieci niż u dorosłych, depresja u dzieci charakteryzuje się:

• problemami ze snem (koszmary);
• problemami z ocenami w szkole, których wcześniej nie obserwowano;
• problemami z charakterem: wycofanie, dąsanie się lub agresywność.

Diagnozowanie depresji (testy na depresję)

Do wykrywania depresji stosuje się różne testy samooceny, takie jak skala Zanga do samooceny depresji  czy też skala depresji Becka. Diagnozę depresji stawia lekarz na podstawie kryteriów diagnostycznych zaburzenia depresyjnego.

Depresja według ICD-10

Objawy depresyjne dzielą się na typowe (podstawowe) i dodatkowe. Aby stwierdzić obecność depresji, zgodnie z ICD-10 muszą wystąpić dwa główne objawy i co najmniej trzy dodatkowe [.

Typowe (główne) objawy depresji to:

• obniżony nastrój, niezależnie od okoliczności, przez długi czas (od dwóch tygodni lub dłużej);
• anhedonia – utrata zainteresowania lub przyjemności poprzednio przyjemnymi czynnościami;
• wyraziste zmęczenie – utrata energii, które charakteryzuje się stabilnością tego stanu (na przykład w ciągu miesiąca).

Dodatkowe objawy depresji:

• pesymizm;
• poczucie winy, bezwartościowości, niepokoju i/lub strachu;
• niska samoocena;
• niezdolność do koncentracji i podejmowania decyzji;
• myśli o śmierci i (lub) samobójstwie;
• niestabilny apetyt, wyraźna utrata lub przyrost masy ciała;
• zaburzony sen, bezsenność lub zaspanie.

Zgodnie z kryteriami diagnostycznymi ICD-10 rozpoznanie zaburzenia depresyjnego ustala się, jeśli czas trwania objawów wynosi co najmniej 2 tygodnie. Jednak diagnozę można postawić na krótsze okresy, jeśli objawy są niezwykle nasilone i szybko się pojawiają.

Depresja według DSM-IV-TR (test na depresje)

Zgodnie z kryteriami diagnostycznymi DSM-IV-TR, 5 lub więcej z poniższych 9 objawów musi wystąpić w ciągu 2 tygodni (przy czym objawy te muszą obejmować co najmniej 1 z dwóch głównych objawów: obniżony nastrój, utrata zainteresowania, utrata  przyjemności :

• obniżony nastrój (u dzieci i młodzieży może objawiać się drażliwością);
• znaczny spadek przyjemności lub zainteresowania wszystkimi lub prawie wszystkimi czynnościami;
• pobudzenie lub zahamowanie psychomotoryczne;
• zmniejszona energia i zwiększone zmęczenie;
• poczucie bezwartościowości i niskiej samooceny lub niewystarczającej winy;
• powolne myślenie lub zmniejszona zdolność koncentracji;
• utrata masy ciała i apetyt (prawdopodobnie zwiększony apetyt i przyrost masy ciała);
• bezsenność (możliwa nadmierna senność );
• skłonności samobójcze.

Depresja – różne formy (odmiany)

Wyróżnia się depresje jednobiegunowe, w których nastrój utrzymuje się w obrębie jednego, obniżonego kierunku oraz depresje dwubiegunowe, stanowiące integralną część choroby afektywnej dwubiegunowej, przeplatane epizodami afektywnymi maniakalnymi, hipomaniakalnymi lub mieszanym  Również epizody depresyjne o łagodnym nasileniu mogą wystąpić z cyklotymią.

Jedną z odmian mieszanych epizodów afektywnych jest depresja mieszana, czyli depresja,  w której strukturze występuje zwiększona aktywność ruchowa i mowy. Z reguły depresja mieszana odnosi się do dużego zaburzenia depresyjnego, połączonego z niektórymi objawami manii lub hipomanii.

Wyróżnia się następujące formy depresji jednobiegunowych:

• Duże (silne) zaburzenie depresyjne, często określane jako depresja kliniczna.
• Odmianą dużej depresji jest depresja oporna, w której dwa kolejne cykle (każdy 3-4 tygodnie) leczenia lekami przeciwdepresyjnymi wykazują brak lub niewystarczający efekt kliniczny.
• Depresja poporodowa to forma zaburzenia depresyjnego, która rozwija się bezpośrednio po porodzie.
• Nawracająca krótka depresja różni się od dużej depresji głównie z powodu różnicy w czasie trwania.
• Depresja lekka, która nie spełnia wszystkich kryteriów depresji klinicznej, ale w której co najmniej dwa główne objawy diagnostyczne występują od co najmniej dwóch tygodni.
• Depresja atypowa jest formą zaburzenia depresyjnego, w którym oprócz typowych objawów depresji występują specyficzne objawy, takie jak zwiększony apetyt, przyrost masy ciała, zwiększona senność oraz tzw. „reaktywność emocjonalna”.
• Dystymia to łagodne, przewlekłe zaburzenie nastroju, w którym osoba skarży się na prawie codzienne obniżenie nastroju przez co najmniej dwa lata.
• Depresja sezonowa lub sezonowe zaburzenie afektywne.
• W kontekście psychoterapeutycznym wyróżnia się jeszcze inne odmiany depresji, takie jak np. depresja męska – wyparta, czy okołoporodowa itd.

Przyczyny depresji

Depresja może być wynikiem dramatycznych doświadczeń, takich jak utrata bliskiej osoby, problemów w pracy, czy też problemów ze statusem społecznym. W takich przypadkach mówimy o depresji reaktywnej (psychogennej) . Rozwija się jako reakcja na jakieś zewnętrzne wydarzenie, sytuację. Według niektórych teorii depresja pojawia się czasami, gdy mózg jest przepracowany w wyniku stresu, co może być spowodowane zarówno czynnikami fizjologicznymi, jak i psychospołecznymi.

Czynniki zewnętrzne przyczyniające się do wystąpienia depresji

Wśród czynników zewnętrznych można wyróżnić, takie rzeczy jak:

• Czynnikiem ryzyka rozwoju depresji u dorosłych mogą być także ciężkie doświadczenia w dzieciństwie: np. znęcanie się nad dziećmi może być warunkiem ich przyszłej depresji.
• Sugeruje się, że takie czynniki jak utrata ojca lub matki lub inne traumatyczne doświadczenia w dzieciństwie mogą przyczyniać się do rozwoju i wzmacniania czynników depresyjnych.
• Także obecność rodzica, który jest przekonany o swojej niższości lub który ma niepotrzebnie sztywne zachowania i sztywne przekonania.
• Depresja też może być powodowana przez  brak doświadczenia społecznego lub umiejętności społecznych.
• Depresja także ma silne skorelowanie z negatywnymi doświadczeniami komunikacji z rówieśnikami.
• Depresja może też być wywołana przez obecność wady fizycznej.
• Depresja może być predysponowana do pewnych cech osobowych osoby – na przykład perfekcjonizmu.

Jeżeli zaś psychologiczne lub somatyczne przyczyny depresji są nieobecne lub nieoczywiste, to taka depresja nazywana jest endogenną, czyli niejako „występującą od wewnątrz” (organizm, psychika). W około jednej trzeciej (około 35%) przypadków depresja jawna występuje w sposób autochtoniczny, czyli bez jakichkolwiek wpływów zewnętrznych. Strukturalnie takie depresje są od początku endogeniczne.

Obecnie nie ma jasnego zrozumienia neurobiologicznych przyczyn klinicznej depresji (dużego zaburzenia depresyjnego). W środowisku naukowym istnieje szereg hipotez na ten temat, z których żadna nie otrzymała jeszcze przekonujących dowodów. Teorie te np. wiążą rozwój depresji z niedoborem serotoniny, dopaminy itd. Niektórzy badacze konkludują, że teoria ta nie jest wystarczająco szeroka, ponieważ nie wyjaśnia ograniczeń w skuteczności leków przeciwdepresyjnych i powolnego rozwoju ich efektu terapeutycznego. Chociaż hipoteza dotycząca serotoniny jest powszechna, nie ma ostatecznych, jednoznacznych dowodów potwierdzających tę tezę: współczesne badania neurobiologiczne nie pozwoliły na potwierdzenie założenia, że ​​depresja opiera się na niedoborze serotoniny w OUN.

Inne przyczyny depresji

• U wielu osób przy słonecznej pogodzie lub przebywających w zaciemnionych pomieszczeniach może wystąpić depresja spowodowana brakiem jasnego światła. Odmiana ta nazywana jest depresją sezonową lub sezonowym zaburzeniem afektywnym, ponieważ najczęściej obserwuje się ją u pacjentów w okresie jesienno-zimowym. Depresję sezonową należy leczyć spacerami przy słonecznej pogodzie lub fototerapią.
• Depresja może być wynikiem działań niepożądanych wielu leków (np. benzodiazepin) – depresja farmakogenna. Najczęściej taka depresja szybko ustępuje samoistnie lub zostaje wyleczona po odstawieniu odpowiedniego leku.
• Depresje przeciwpsychotyczne (wynikające z przyjmowania leków przeciwpsychotycznych).
• Przyczyną depresji w niektórych przypadkach jest nadużywanie środków uspokajających lub środków nasennych, alkoholu, kokain, opiatów i innych używek.
• Depresja może mieć charakter somatyczny, a dokładniej somatogenny, jest to depresja, która objawia się w wyniku chorób somatycznych (np. choroby Alzheimera, miażdżycy tętnic mózgowych, urazowych uszkodzeń mózgu, czy nawet z powodu zwykłej grypy).
• Ciąża i poród także są czynnikami ryzyka wystąpienia depresji – nawet 10% kobiet doświadcza depresji w czasie ciąży, depresję poporodową obserwuje się u 12-16% rodzących.

Naukowcy postrzegają również depresję jako społecznie ustalony mechanizm myślenia. Zgodnie z hipotezą analitycznego myślenia, depresja utrwaliła się jako mechanizm, który pozwala jednostce skupić się na rozwiązywaniu złożonych problemów.

Analiza egzystencjalna (nurt w psychoterapii) oferuje ontologiczną interpretację cierpienia psychicznego w depresji. Ta interpretacja mówi, że depresja wiąże się z rozczarowującym ujawnieniem znikomości ludzkiej egzystencji, a w zwykłym życiu człowiek prowadzi nieautentyczne życie (autentyczne i nieautentyczne życie definiuje filozoficzna antropologia Heideggera). Doświadczenie depresyjnego cierpienia emocjonalnego postrzegane jest jako frustrujący kontakt z rzeczywistością istnienia.

Depresja – trochę statystyk

Depresja jest obecnie najczęstszym zaburzeniem psychicznym. Dotyka co dziesiątego człowieka w wieku powyżej 40 lat, dwie trzecie z nich to kobiety. Depresja występuje trzykrotnie częściej wśród osób powyżej 65 roku życia. Również około 5% dzieci i młodzieży w wieku 10–16 lat cierpi na depresję i stany depresyjne. Według Światowej Organizacji Zdrowia depresja jest główną przyczyną zachorowalności i niepełnosprawności młodzieży. Ogólna częstość występowania depresji (wszystkich odmian) w okresie dojrzewania waha się od 15% do 40%. W wielu badaniach podkreśla się, że większa częstość występowania zaburzeń afektywnych w tym wieku odpowiada większej częstości samobójstw.

Depresja – leczenie – farmakoterapia

Nie każdy pacjent chory na depresję wymaga hospitalizacji, leczenie często prowadzone jest w trybie ambulatoryjnym  Główne obszary terapii depresji to farmakoterapia i psychoterapia, czasem socjoterapia. Najważniejszym kryterium skutecznej terapii przeciwdepresyjnej jest prawidłowa diagnoza kliniczna: podejście do leczenia depresji powinno zależeć od jej przyczyny.

Tak więc w przypadku depresji somatogennej konieczne jest przede wszystkim leczenie choroby somatycznej, a dopiero w drugiej kolejności należy stosować objawową psychofarmakoterapię i psychoterapię. W przypadku depresji endogennej główną metodą jest farmakoterapia, a oprócz niej stosowana jest psychoterapia. Z kolei zaś psychoterapia depresji neurotycznej i reaktywnej jest nie mniej ważna niż farmakoterapia.

Są jednak takie głosy wśród naukowców, że antydepresanty są bezsilne w walce z depresją,  jedynym warunkiem  jest porzucenie styl życia, który ją powoduje (ekspert ds. zdrowia psychicznego z Cardiff University , prof. dr Paul Kidwell).

Leki przeciwdepresyjne są niejednolitą grupą substancji o zróżnicowanej budowie chemicznej, mechanizmach działania i wpływie na organizm. Ponadto reakcje na ten sam lek przeciwdepresyjny mogą być znacząco odmienne u różnych pacjentów. Szacuje się, że zastosowanie leku przeciwdepresyjnego przynosi istotną poprawę u 50–70% pacjentów leczonych z powodu depresji. U blisko połowy z pozostałych zmiana leku również przynosi poprawę. W związku z powyższym nie należy leków przyjmować na własną rękę, a działać jedynie we współpracy z lekarzem psychiatrą. Dobór metod leczniczych powinien zostać uzgodniony z doświadczonym specjalistą z uwzględnieniem indywidualnej oceny stanu pacjenta nasilenia obrazu depresji, ryzyka samobójczego, uwarunkowań psychologicznych, środowiskowych, biologicznych i szeregu innych czynników. Tym niemniej przyjmuje się, że w przypadku większości przypadków depresji połączenie obu metod leczenia farmokoterapia i psychoterapia jest najbardziej efektywna.

Antydepresanty to grupa niejednolitych substancji o różnej budowie chemicznej, różnych mechanizmach działania i wpływie na organizm. Ponadto ten sam lek przeciwdepresyjny może znacząco różnie reagować na różnych pacjentów. Uważa się, że leki przeciwdepresyjne zapewniają znaczną poprawę u 50-70% pacjentów leczonych z powodu depresji. Ponadto prawie połowę przypadków pacjentów można poprawić stan, zmieniając lek. W związku z powyższym, nie należy leków przyjmować na własną rękę, a działać jedynie we współpracy z lekarzem psychiatrą. Wyboru leczenia można dokonać poprzez indywidualną ocenę różnych czynników, takich jak stan pacjenta, nasilenie depresji, ryzyko samobójstwa, warunki psychologiczne, środowiskowe i biologiczne. Jednak w przypadku większości przypadków depresji uważa się, że połączenie zarówno leków, jak i psychoterapii jest najskuteczniejsze.

Depresja – leczenie – psychoterapia

Psychoterapia może być stosowana jako główna metoda psychoterapii, bez użycia leków psychotropowych. Psychoterapię i farmakoterapię można również stosować łącznie. Uważa się, że w przypadku ciężkiej depresji wskazana jest farmakoterapia lub połączenie farmakoterapii i psychoterapii. Według statystyk połączenie leków przeciwdepresyjnych z psychoterapią stanowi najbardziej wszechstronne i skuteczne podejście w leczeniu ostrego epizodu depresyjnego, a także jest bardzo ważne w leczeniu depresji opornej na leki z tendencją do przewlekłego przebiegu i częstych nawrotów.

Niniejszy artykuł nie opisuje tego, co dana osoba czuje, jeżeli ma depresję może czuć, ponieważ dla każdego odczucie depresji będzie inne, choć kilka punktów będzie wspólnych. Zawsze podkreślamy, że każda osoba potrzebuje indywidualnej terapii. Dlatego psychoterapia rozmową (jeden ma jeden) może pomóc i ma bardzo duże znaczenie. Silne zaburzenie depresyjne, powszechnie określane jako depresja, może poważnie zakłócić życie. Depresja może wpłynąć na twoje relacje, życie zawodowe, wzorce snu, apetyt lub prowadzić do nadużywania substancji w celu uniknięcia trudnych uczuć.

Najczęstszymi metodami psychoterapii depresji są terapie poznawczo-behawioralne, interpersonalne, egzystencjalne, psychodynamiczne i psychoanalityczne. Mniej znane metody obejmują terapię pamięci, terapię rozwiązywania problemów społecznych, terapię odgrywania ról, gestalt i inne, w większości, eklektyczne formy psychoterapii depresji. W leczeniu depresji można również zastosować terapię grupową, która jest alternatywą dla indywidualnej terapii.

Kiedy zgłosić się po pomoc psychoterapeutyczną w przypadku depresji?

Jeśli objawy depresji utrzymują się dłużej niż 2 tygodnie, należy zasięgnąć profesjonalnej pomocy. Profesjonalny terapeuta z naszej listy pomoże Ci w leczeniu depresji, współpracując z Tobą w celu zidentyfikowania przyczyny (u każdego innej). Ten proces jest bardzo delikatny i personalny, a relacje z terapeutami, którzy nie osądzają, są w tym procesie bardzo ważne.

Jak działa psychoterapia?

Zrozumienie źródeł i przyczyn depresji jest punktem wyjścia do leczenia depresji. Kolejnym krokiem jest odkrycie źródeł stresogennych i zmiana podejścia do nich. Wszystko jest jednak na dobrej drodze, to że dotarłeś do tego miejsca, w którym myślisz o sięgnięciu po pomoc, jest już pierwszym krokiem sukcesu.

Aby wyjść z depresji, musimy coś zmienić, z tym zgadzają się praktycznie wszyscy. Konieczne jest, aby delikatnie pomóc rozpocząć pozytywny proces zmiany. To samo w sobie może być zniechęcające, ale bez zrozumienia i myślenia o przyszłych zmianach może być trudno iść dalej.

W terapii depresji skupiamy także uwagę na tym, co nas uszczęśliwia, może to być zupełnie inne od tego, co uszczęśliwia innych. Tak więc, jeśli chcemy poradzić sobie z  depresją, inicjatywa musi pochodzić od pacjenta. Zadaniem terapeuty jest przybranie neutralnej pozycji i staranie się zrozumieć (i pomóc ci zrozumieć) potrzeby i motywatory, które mogą doprowadzić do zmian.

W procesie psychoterapii, terapeuta może próbować kwestionować Twoją percepcję i przekonania, które mogą powstrzymać Cię od zrozumienia tego, jak można osiągnąć szczęście. Być może niektóre błędne spostrzeżenia i nierealne oczekiwania, doprowadziły do ​​depresji, te wszystkie rzeczy warto na nowo określić.  Terapia może obejmować zbadanie, jakie są Twoje oczekiwania wobec szczęścia i co z nich jest realistyczne do spełnienia.  Ponadto  dyskusja na temat zadowolenia bez presji do osiągnięcia „szczęścia” może być bardzo pomocna.

Bycie altruistą, pomaganie innym, myślenie o innych i bycie nieegoistycznym to ścieżki do bardziej stabilnego poziomu satysfakcji i dobrego samopoczucia, mogą one być krokami na drodze trudnej walki o samo „szczęście”. Podobnie skupienie się na relacjach zewnętrznych, a nie na autoanalizie, może być uważane za sposób na wyjście z depresji.

Warto podkreślić, że wielokierunkowe i satysfakcjonujące życie (w tym zadowolenie ze zdrowia fizycznego, diety, ćwiczeń, spotkań towarzyskich i dobrych rzeczy w życiu) zwykle pomaga w wyjściu z depresji.

Przemoc fizyczna to użycie siły fizycznej przeciwko komuś, która powoduje obrażenia i może zagrażać ofierze. Dotyczy to nie tylko huligańskich wybryków i innych tego typu spraw, ale także zacisza domowego. Przemoc fizyczna może się przydarzyć każdemu nawet w najbardziej intymnym związku, takim jak małżeństwo, konkubinat, partnerstwo, rodzina czy też w gronie przyjaciół. Przemoc domowa ma wiele aspektów, może przejawiać się poprzez:

• agresję fizyczną;
• groźby przemocy;
• bicie;
• kopanie;
• gryzienie;
• popychanie;
• krępowanie;
• policzkowanie;
• rzucanie przedmiotami;
• wykorzystywanie seksualne;
• kontrolowanie;
• dominację;
• zastraszanie;
• i zaniedbywanie.

Chociaż często uważa się, że kobiety są głównymi ofiarami, może to przydarzyć się również mężczyznom. Przemoc domowa może występować w każdym przedziale wiekowym, etnicznym i społeczno-ekonomicznym, w parach heteroseksualnych i związkach partnerskich osób tej samej płci. Celem przemocy domowej jest przejęcie kontroli nad drugą osobą. Dominowanie i zastraszanie, a skutki dla ofiary mogą być druzgocące, nie oddziaływują jedynie na ciało, ale także na psychikę i trwają zwykle długo.

Ten rodzaj przemocy charakteryzuje się kształtowaniem klimatu lub wzorca zachowań, a ważnym elementem identyfikacji przemocy domowej jest systematyczny, powtarzalny charakter (nie są to pojedyncze incydenty). Przemoc emocjonalna może być zamierzona lub nieświadoma, ale zawsze jest to zachowanie ciągłe, a nie odosobniony incydent.

Ofiary przemocy fizycznej i psychicznej

Ktoś, kto cierpiał w przeszłości z powodu przemocy domowej, może odczuwać niepokój, strach i stres; depresje, ma zwykle niską samoocena, może mieć zespół stresu pourazowego (PTSD) i może mieć myśli samobójcze. W wyjątkowych przypadkach mogą rozwinąć się objawy psychosomatyczne lub problemy z jedzeniem – zaburzenia odżywiania.

Ofiary przemocy domowej mogą czuć się odizolowani od przyjaciół i rodziny z powodu poczucia wstydu lub poczucia winy. Czują się winne danej sytuacji, która się wydarzyła lub często mają uczucie, że ​​„sprowokowali” nadużycie.

Pomoc osobom, które doświadczyły przemocy domowej

Osoby podatne na przemoc emocjonalną i emocjonalną w domu charakteryzują się takimi cechami, jak zwiększona podejrzliwość i skłonność do zazdrości, nagłe i gwałtowne wahania nastroju, brak samokontroli, skłonność do usprawiedliwiania przemocy i agresji. Również osoby dopuszczające się przemocy psychicznej i fizycznej często mają zaburzenia osobowości.

Nierzadko zdarza się, że sprawcy przemocy unikają prac domowych lub szukają pełnej kontroli nad budżetem rodzinnym. Sprawcy potrafią bardzo manipulować, angażując przyjaciół, a nawet krewnych ofiary po swojej stronie i obwiniając ofiarę za popełnioną przemoc.

Ofiary takiej przemocy to osoby, które cierpią na wielu aspektach. Ucierpieć może w zasadzie każdy aspekt życia, wszystko, a przede wszystkim  zdrowie może ulec pogorszeniu, warto jednak mimo wszystko sięgnąć po pomoc, by w jakiś sposób się poradzić sobie z tym, co się stało lub się wydarzyło. Pomóc może rozmowa z profesjonalnym psychoterapeutą w poufnym i bezpiecznym środowisku. Rozmowa z terapeutą może zapewnić wsparcie potrzebne do zbadania złożonych uczuć i emocji doświadczanych w wyniku przemocy fizycznej. Poprzez słuchanie bez osądzania psychoterapeuta może pomóc osobie zrozumieć i wyraźniej widzieć. Psychoterapeuci z naszej bazy mają w tym względzie umiejętności, wiedzę i doświadczenie.

Myśli samobójcze często nie pojawiają się same, ich źródłem zwykle są zwykle sytuacje z którymi nie umiemy sobie poradzić, niektóre z nich:

• Bezrobocie.
• Presje/Kłopoty Finansowe.
• Żałoba.
• Znęcane się.
• Rozpad związku.
• Problemy rodzinne, zawiłe historie rodzinne, brak stabilności rodziny.
• Choroby.
• Nadużycia seksualne.
• Wyrzuty sumienia.
• Uzależnienia.
• Współuzależnienia.
• Przemoc.
• Nieplanowana ciąża.
• Nieplanowane zmiany masy ciała.
• Doświadczenia w wojsku/sektach i innych zamkniętych społecznościach.
• Poprzednie próby samobójcze.
• Inne traumatyczne wydarzenia.

Pierwszym krokiem w celu uzyskania pomocy jest stwierdzenie, że pomoc jest potrzebna. Drugi to prośba o pomoc. Podzielenie się bólem jest często pierwszym krokiem z poradzeniem sobie z nim. Czasem wystarczy telefon do przyjaciela, innym razem zadzwonienie na telefon zaufania czy też do innych służb i wezwanie pomocy.

W nagłych przypadkach zalecamy kontaktować się z najbliższym czynnym telefonem zaufania (zobacz listę) lub centrum interwencji kryzysowych (w większych miastach Polski).

Rodzaj leczenia jaki zostanie zastosowany przez psychoterapeutę dostosowany jest do indywidualnej sytuacji. Psychoterapia i poradnictwo to sposób na rozluźnienie przytłaczających myśli/uczuć, które leżą u podstaw myśli samobójczych. Podzielenie się bólem z psychologiem może pomóc w zrozumieniu sytuacji, dać siłę, jasność sytuacji i nadzieję aby znieść to co nie było do zniesienia. W szczególnych przypadkach psychoterapeuta może skierować pacjenta na dodatkowe wspierające leczenie farmakologiczne.